Het schilderij dat we presenteren werd zo'n twintig jaar geleden verworven door een Franse verzamelaar, een deskundige kenner van oude meesterwerken. Sinds de jaren 1950 vermeld, werd deze versie van de beroemde Aanbidding der Wijzen van Pieter Brueghel de Jongere gepubliceerd in het catalogus raisonnée sinds de eerste studies over de schilder door Georges Marlier in 1969, later hervat door Klaus Ertz (raadpleeg Opus hierboven geciteerd). De conditie, onderliggende tekening, evenals het prachtige picturale materiaal zijn allemaal elementen die ons schilderij tot een levendig, boeiend werk maken dat ons dierbaar is. Het prototype van deze compositie, gemaakt en uitgevoerd door Pieter Brueghel de Oudere, bevindt zich nu in de Oskar Reinhart Foundation in Winterthur, Zwitserland. Het werk op paneel, ondertekend en gedateerd in 1567, is een werk van groot vernuft en is zeker een van de allereerste voorstellingen met "vallende sneeuw met grote vlokken" in de kunstgeschiedenis. Het is niet zeker of Pieter Brueghel de Jongere de gelegenheid had om het werk van zijn vader te zien, maar er zijn zesendertig versies van deze compositie voortgezet door de "Brueghel Enterprise", wat de populariteit van deze interpretatie van de Aanbidding der Wijzen rechtvaardigt (raadpleeg The Brueghel Enterprise, Maastricht, Brussel, 2001-2002, pp. 149-159). Slechts drie werken van de zoon zetten het motief van vallende sneeuw voort. Zoon van Pieter Brueghel de Oudere, een geniale schilder en immense creator, realiseerde Pieter Brueghel de Jongere al snel dat de werken van zijn vader tijdloos waren en populair in heel Europa. Hij gebruikte zijn talent als schilder ten dienste van de efficiënte en poëtische herhaling van zijn composities door een techniek van snelle productie te ontwikkelen die traditie en moderniteit combineerde om te voldoen aan de grote vraag van verzamelaars uit die tijd. Want zij waren zo gretig om een werk uit het Brueghel-universum te bezitten. Het schilderij dat we presenteren, de Aanbidding der Wijzen, is een briljante illustratie hiervan.
ANALYSE VAN ENKELE BELANGRIJKE DETAILS:
- Het religieuze voorwendsel Geografisch en 'klimatologisch' verplaatst, wordt het beroemde bijbelse verhaal getransponeerd van de droogte van Bethlehem naar een bescheiden, besneeuwd, 17e-eeuws Vlaams dorp. Gerelegd naar de linker binnenhoek van de compositie, maakt het episode integraal deel uit van het werk en probeert het te tonen dat het aan de kern van het dagelijks leven ligt.
- De politieke context De paarden bedekt met dekens met het wapenschild van de Habsburgers staan centraal in het werk en roepen de politieke context op van Vlaanderen, een provincie van de Spaanse Nederlanden, staten van het Heilige Roomse Rijk, gehecht aan de Spaanse kroon onder Habsburgse heerschappij van 1556 tot 1714.
- Het dagelijks leven in verf Brueghels compositie nodigt de kijker uit om de poëzie van eenvoudige dingen en activiteiten van het dagelijks leven te overdenken: waterdragers, schaatsers en houthakkers verlevendigen het werk met afleidende scènes.
- De tekening eronder Tekenen bleef centraal staan in de techniek van Brueghel, waardoor de snelle reproductie van composities mogelijk was. Hier duidelijk zichtbaar, wordt het direct op het paneel getekend, waarna kleur royaal wordt aangebracht.
- Het klaverteken Het merkteken verschijnt op de achterkant van het eiken paneel, de drager van het schilderij. Het is het stempel van de maker van de panelen, Michael Claessens, en symboliseert de samenwerking tussen de verschillende ambachten in het 17e-eeuwse Antwerpen. Op de achterkant van het schilderij staat ook het embleem van het gilde van Antwerpen, een teken van de acceptatie van de meester door de vereniging van kunstenaars van de stad.
